در زنان، علاوه بر سردی رحم، مشکلات هورمونی ناشی از افزایش بلغم (که می‌تواند منجر به کیست تخمدان یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک شود) شایع است. حکمای طب سنتی مانند جرجانی تأکید دارند که عوامل روحی-روانی مانند ناامیدی، اضطراب و استرس نیز نقش مهمی در ناباروری ایفا می‌کنند، زیرا این عوامل می‌توانند تعادل اخلاط را مختل کرده و بر عملکرد رحم تأثیر بگذارند.

در مردان، علت ناباروری در طب سنتی اغلب به سردی اندام تناسلی، کاهش کیفیت یا تعداد اسپرم، یا انسداد مجاری نسبت داده می‌شود. ابن سینا معتقد است که اسپرم ضعیف یا کم‌حجم ممکن است از سوء مزاج کبد یا مغز ناشی شود، زیرا این اندام‌ها در تولید مایع منی نقش دارند. مشکلات ساختاری مانند واریکوسل یا ضعف عمومی بدن نیز از عوامل مهم هستند که با روش‌هایی مانند حجامت یا گیاهان دارویی قابل مدیریت‌اند.

علل ناباروری همچنین شامل عواملی مانند چاقی بیش از حد یا لاغری مفرط است که تعادل مزاج را برهم می‌زنند. برای مثال، چاقی می‌تواند باعث افزایش رطوبت و بلغم در بدن شود که برای باروری مضر است. درمان ناباروری زنان و مردان در طب سنتی با شناسایی دقیق این علل آغاز می‌شود و با استفاده از روش‌های طبیعی مانند گیاهان دارویی، تغذیه مناسب و حجامت ادامه می‌یابد. حکما هشدار می‌دهند که گرمی بیش از حد رحم می‌تواند اسپرم را نابود کند یا خشکی رحم مانع چسبندگی جنین شود. این دیدگاه علمی و جامع با دانش مدرن همخوانی دارد و راهی امیدبخش برای درمان طبیعی ارائه می‌دهد.